|
Een van de belangrijke vaardigheden van een muzikant is om de grondtoon van een melodie te kunnen horen. Of je nu een melodie speelt, improviseert of componeert, de grondtoon is de basis, het fundament van een muziekstuk. Het niet alleen belangrijk te begrijpen wat een grondtoon is, maar ook om de grondtoon van een muziekstuk te kunnen herkennen. |
Inhoudsopgave |
Wat zijn de belangrijkste tonen van een melodie?
Een melodie is opgebouwd uit de tonen van een toonladder. De toonladders die het meest worden gebruikt zijn de majeur en de mineur toonladder. Majeur en mineur toonladders hebben een vaste volgorde van hele en halve toonsafstanden. Deze toonladders bestaan uit 7 verschillende tonen, elke notennaam komt één keer voor en elke toon heeft een eigen karakter. Sommige tonen klinken stabiel of consonant. Andere tonen klinken instabiel of dissonant.
Er zijn drie tonen die zo belangrijk zijn, dat ze een eigen naam hebben gekregen. De eerste toon van een majeur en mineur toonladder is de belangrijkste toon en heet de grondtoon. De grondtoon heeft een stabiel karakter. De zevende toon heet de leidtoon en heeft een instabiel en dissonant karakter. De leidtoon heeft een sterke neiging op te lossen naar de grondtoon. De vijfde toon heet de dominanttoon en heeft ook een instabiel karakter maar niet zo instabiel als de leidtoon. De dominant wil oplossen naar de grondtoon.
Melodietonen hebben een functie
Omdat de tonen in een majeur en mineur toonladder allemaal een eigen karakter hebben en een melodie hieruit is opgebouwd, hebben de tonen in een melodie ook allemaal een eigen karakter. We zeggen, de tonen in een melodie hebben een functie. Met functie wordt hetzelfde bedoeld als karakter. In een melodie is de grondtoon de meest stabiele toon. Het horen of aanvoelen van de grondtoon is een muzikale gevoelskwestie. Oefening baart kunst! Je wordt hier steeds beter in. Hoor je de grondtoon? Dan weet je ook de andere tonen, zoals de leidtoon en de dominanttoon.
Heb je de grondtoon gevonden, dan kun je dat ook gebruiken om akkoorden te zoeken bij een melodie. Je weet dan in welke toonladder deze melodie staat en dan weet je ook welke akkoorden erbij horen.
Toonfuncties: oefen het horen van de grondtoon
Om de grondtoon van een melodie te leren horen heb ik gehoortraining oefeningen gemaakt. Deze oefeningen heten Toonfuncties. Bij deze oefeningen speel je eerst een geluidsfragment af waarbij je een gedeelte van een melodie hoort. De melodie eindigt of wordt onderbroken op één van de tonen van de toonladder. Dit kan de eerste toon zijn, de grondtoon, maar ook de tweede, derde, enz. tot en met de zevende toon, de leidtoon. Het doel van deze oefening is om te kunnen horen op welke toon de melodie geëindigd of onderbroken is. Deze toon geef je aan met een getal: 1 = eerste toon van de toonladder (de grondtoon), 2 = tweede toon van de toonladder enzovoort.
Hoor de grondtoon!
Soms is het karakter van de toon waarmee een melodie eindigt of onderbroken is direct duidelijk. Bijvoorbeeld als een melodie eindigt op de grondtoon of de leidtoon. Maar het wordt moeilijker als een melodie eindigt op de derde toon of de vijfde toon. Je moet eerst de grondtoon vinden, daarna kun je horen of de toon waarop de melodie eindigt, de derde of de vijfde toon is. Heb je de melodie beluisterd, maar herken je het karakter van de toon waarmee de melodie eindigt of wordt onderbroken niet? Maak dan gebruik dan de volgende stappen:
- zing de melodie na tot de meest stabiele toon: de grondtoon.
- zing de laatste toon van de melodie na en zing via de toonladder naar de grondtoon.
- tel het aantal tonen tot de grondtoon.
- het gevonden getal is het antwoord.
Twee voorbeelden uit Toonfuncties fase 2
Met twee voorbeelden uit gehoortraining oefening Toonfuncties fase 2, laat ik zien hoe je de grondtoon van een melodie kunt leren horen. In beide voorbeelden kunnen de melodieën alleen eindigen op de 1e toon, de 3e toon of de 5e toon.
Eerste voorbeeld:
Op welke toon uit de toonladder eindigt de volgende melodie?
Speel de melodie af en zing vervolgens de melodie na om een klankvoorstelling van de melodie te krijgen.
1. zing na tot de meest stabiele toon, de grondtoon
2. de grondtoon
3. zing de laatste toon van de melodie na
4. en loop daarna via de toonladder van het fragment tot de grondtoon
Antwoord: de melodie eindigt op de 5e toon van de toonladder, de kwint.
Tweede voorbeeld:
Op welke toon uit de toonladder eindigt de volgende melodie?
Speel de melodie af en zing vervolgens de melodie na om een klankvoorstelling van de melodie te krijgen.
1. zing na tot de meest stabiele toon, de grondtoon
2. de grondtoon
3. zing de laatste toon van de melodie na
4. en loop daarna via de toonladder van het fragment tot de grondtoon
Antwoord: de melodie eindigt op de 3e toon van de toonladder, de terts.
Toonfuncties fase 3 tot en met 8
In deze twee voorbeelden heb je een melodie gehoord uit fase 2, die alleen kunnen eindigen op de 1e, 3e of 5e toon. De oefeningen op fase 3 tot en met 8 worden stap voor stap steeds een beetje moeilijker. De melodieën worden langer met grotere sprongen. Ook kunnen de melodieën op een andere dan de eerste, derde of vijfde toon eindigen. De zevende toon komt erbij in fase 3, de tweede en zesde toon in fase 5 en alle tonen voor fase 6, 7 en 8. Bij al deze oefeningen worden uit een groot aantal melodieën steeds 8 vragen willekeurig gekozen. Hierdoor kun je de oefening meerdere keren doen zonder dat dezelfde vragen steeds herhaald worden.
Probeer een moeilijkere melodie!
Luister naar een vraag uit Toonfuncties fase 3, weet jij op welke toon deze melodie eindigt?
Luister naar een vraag uit Toonfuncties fase 4, weet jij op welke toon deze melodie eindigt?
Luister naar een vraag uit Toonfuncties fase 5, weet jij op welke toon deze melodie eindigt?
Luister naar een vraag uit Toonfuncties fase 6, weet jij op welke toon deze melodie eindigt?
Wil je meer gehoortraining?
|